Bệnh khô vằn, hay còn gọi là bệnh đốm vằn, là một trong những bệnh phổ biến nhất trên lúa, gây ảnh hưởng lớn đến năng suất và chất lượng thu hoạch. Bệnh chủ yếu do nấm Rhizoctonia solani gây ra. Đây là loại nấm đất, có khả năng tồn tại và phát triển mạnh trong điều kiện nóng ẩm, đặc biệt là ở các vùng trồng lúa có khí hậu nhiệt đới như Việt Nam. Nấm có thể xâm nhập vào cây lúa qua rễ, thân hoặc bẹ lá, gây tổn thương và làm tắc nghẽn mạch dẫn, từ đó làm giảm khả năng hấp thụ nước và dưỡng chất của cây
. 
Điều kiện thuận lợi cho bệnh phát triển
1. Thời tiết:
• Độ ẩm cao và nhiệt độ từ 28 – 32°C là môi trường lý tưởng cho bệnh phát triển.
2. Phân bón:
• Bón dư thừa phân đạm và phân lân làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
3. Tàn dư vụ trước:
• Cây lúa bị bệnh từ vụ trước không được dọn sạch sẽ tạo điều kiện cho mầm bệnh tồn tại và lây lan.
4. Mật độ gieo sạ:
• Sạ quá dày khiến ruộng bị che phủ nhiều, tạo môi trường ẩm ướt thuận lợi cho nấm phát triển.
Triệu chứng nhận biết bệnh khô vằn
• Dấu hiệu ban đầu:
• Xuất hiện các vết đốm nâu với hình dạng tròn dẹt hoặc bầu dục, rải rác hoặc thành từng cụm.
• Đặc điểm lây lan:
• Hạch nấm dễ dàng rơi khỏi vết bệnh, nổi trên mặt nước ruộng, khiến bệnh lây lan rất nhanh.
• Trong điều kiện ẩm ướt:
• Nấm phát triển mạnh, các sợi nấm mọc lan rộng từ vết bệnh, gây tổn hại lớn cho cây lúa.
Biện pháp phòng ngừa hiệu quả
1. Chọn giống và xử lý hạt giống:
• Sử dụng giống lúa có khả năng kháng bệnh và xử lý hạt giống kỹ lưỡng trước khi gieo.
2. Vệ sinh đồng ruộng:
• Thu gom và tiêu hủy sạch sẽ tàn dư cây lúa sau thu hoạch để loại bỏ mầm bệnh.
3. Điều chỉnh mật độ sạ:
• Gieo sạ với mật độ vừa phải, tránh tình trạng ruộng quá dày, giúp cây lúa phát triển khỏe mạnh hơn.
4. Loại bỏ cỏ dại:
• Làm sạch cỏ dại xung quanh ruộng để ngăn bệnh lây lan từ môi trường.
Lưu ý quan trọng
• Hạch nấm có thể tồn tại trong đất đến 20 tháng ngay cả khi ruộng khô.
Vì vậy, việc làm đất kỹ lưỡng sau mỗi vụ thu hoạch là rất cần thiết để hạn chế tối đa nguy cơ bệnh tái phát và lây lan trong vụ sau.
Áp dụng các biện pháp phòng ngừa và quản lý bệnh đúng cách sẽ giúp bảo vệ cây lúa khỏe mạnh và đảm bảo năng suất ổn định!
